CZAS PRZESZŁY - Gramatyka Języka Rosyjskiego

CZAS PRZESZŁY прошедшее время

Czas przeszły w języku rosyjskim dotyczy zarówno czasowników o aspekcie dokonanym jak i niedokonanym. Czasowniki czasu przeszłego ukazują na czynność, która już się odbyła czyli miała miejsce w przeszłości.

ZASTOSOWANIE CZASU PRZESZŁEGO

• czasowniki niedokonane глаголы несовершенного вида, ukazują na powtarzające się lub długotrwałe czynności
  
  

  В этом году весь июль светило солнце – W tym roku cały czerwiec świeciło słońce. Певица пела и  танцевала – Piosenkarka śpiewała i tańczyła.

• czasowniki dokonane глаголы совершенного вида,  wskazują na czynność jednorazową lub na cel / skutek czynności zakończonej

Павел побежал 3 километра - Paweł przebiegł 3 kilometry. Мама прочитала книгу – Mama przeczytała książkę.

TWORZENIE FORM CZASU PRZESZŁEGO

Czas przeszły odmienia się przez liczby i rodzaje (tylko w liczbie pojedynczej).
Tworzymy go od tematu bezokolicznika, dodając sufiks -лi odpowiednią końcówkę rodzajową. W języku rosyjskim nie pomijamy zaimków osobowych, ponieważ służą one do rozpoznania, której osoby dotyczy zdanie.

LICZBA POJEDYNCZA  единственное число
Rodzaj męski мужской род	-л-	я, ты, он	читал	czytałem, czytałeś, czytał
Rodzaj żeński женский род	-ла	я, ты, онa	читалa	czytałam, czytałaś, czytała
Rodzaj nijaki средний род	-ло	онo	читалo	czytało
LICZBA MNOGA множественное число
	-ли	мы	читали	czytaliśmy, czytałyśmy
		вы		czytaliście, czytałyście
		они		czytali, czytały

NIEREGULARNE FORMY CZASU PRZESZŁEGO

Od podanych niżej czasowników, oraz wszystkich czasowników posiadających ten sam temat tworzymy nieregularne formy czasu przeszłego.

	LICZBA POJEDYNCZA			LICZBA MNOGA
	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
есть	ел	елa	елo	ели
идти	шёл	шлa	шлo	шли
найти	нашёл	нашлa	нашлo	нашли

np. поесть, съесть, пойти, прийти, выйти, войти

NIETYPOWE FORMY CZASU PRZESZŁEGO W RODZAJU MĘSKIM

Niektóre czasowniki w rodzaju męskim liczby pojedynczej tworzą czas przeszły bez sufiksu -л-. Są to czasowniki  z rdzeniem -мер -тер -пер, oraz zakończone na -сти -зти -чь

	LICZBA POJEDYNCZA			LICZBA MNOGA
	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
умереть	умер	умерлa	умерлo	умерли
стереть	стёр	стёрлa	стёрлo	стёрли
отпереть	отпер	отперлa	отперлo	отперли

CZASOWNIKI Z SUFIKSEM -ну-

Możemy podzielić je na dwie grupy:

• czasowniki które tworzą czas przeszły w sposób regularny, czyli zachowują sufiks -ну-. Do tych czasowników należą: шагнуть, толкнуть, свернуть, прыгнуть, подчеркнуть, крикнуть, капнуть, заснуть, вздохнут, блеснуть, рискнуть.
• czasowniki które tworzą czas przeszły w sposób szczególny. W tych czasownikach sufiks -ну- zanika oraz nie dodajemy sufiksu -л-. Do tej grupy należą: сохнуть, молкнуть, ослепнуть, мёрзнуть, достигнуть, возникнуть, гаснуть, гибнуть, глохнуть

	LICZBA POJEDYNCZA			LICZBA MNOGA
	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
зевнуть	зевнул	зевнулa	зевнулo	зевнули
привыкнуть	привык	привыклa	привыклo	привыкли

CZAS PRZYSZŁY - Gramatyka Języka Rosyjskiego

CZAS PRZYSZŁY PROSTY I ZŁOŻONY

W języku rosyjskim możemy wyróżnić dwa czasy przyszłe. Czas przyszły prosty tworzymy od czasowników dokonanych, a czas przyszły złożony od czasowników niedokonanych.

ZASTOSOWANIE CZASU PRZYSZŁEGO PROSTEGO

Używamy go gdy chcemy poinformować o czynności, która odbędzie się w przyszłości i będzie miała określony skutek. np.

В пятницу позвоню к тебе в восемь часов. W piątek zadzwonię do Ciebie o ósmej.

TWORZENIE CZASU PRZYSZŁEGO PROSTEGO

CZASOWNIKI DOKONANE
	KONIUGACJA I	KONIUGACJA II	KONIUGACJA I	KONIUGACJA II
	прочитать	поговорить	позаниматься	учиться
я	прочитаю	говорю	позанимаюсь	учyсь
ты	прочитаешь	говоришь	позанимаешься	учишься
oн/она/ оно	прочитает	говорит	позанимаеться	учится
мы	прочитаем	говорим	позанимаемся	учимся
вы	прочитаете	говорите	позанимайетесь	учитесь
они	прочитают	говорят	позанимаются	учaтся

ZASTOSOWANIE CZASU PRZYSZŁEGO ZŁOŻONEGO

Czasu przyszłego złożonego używamy, gdy chcemy poinformować o czynnościach, które:

• odbędą się w przyszłości i których skutek jest nieznany np.



Завтра я буду писать экзамен по математике. Jutro będę pisał/a egzamin z matematyki.

• Odbędą się w przyszłości i będą trwały długo lub będą się powtarzać.

Катя будет ходить на частные уроки с января. Kasia będzie chodzić na korepetycje od stycznia. Мы будем ходить в театр каждый месяц. Będziemy chodzić do teatru co miesiąc.

TWORZENIE CZASU PRZYSZŁEGO ZŁOŻONEGO

Czas przyszły złożony tworzymy za pomocą czasownika posiłkowego быть  w odpowiedniej formie osobowej czasu przyszłego prostego i czasownika niedokonanego w bezokoliczniku.

я	буду	+ играть	я	буду	+ учиться
ты	будешь		ты	будешь
oн/она/ оно	будет		oн/она/ оно	будет
мы	будем		мы	будем
вы	будете		вы	будете
они	будут		они	будут

CZAS TERAŹNIEJSZY - Gramatyka Języka Rosyjskiego

CZAS TERAŹNIEJSZY

Formy czasu teraźniejszego posiadają tylko czasowniki o aspekcie niedokonanym.

ZASTOSOWANIE CZASU TERAŹNIEJSZEGO

Czasu teraźniejszego używamy, kiedy chcemy poinformować o:

• czynnościach, które odbywają się w momencie kiedy o nich mówimy

Таня читает книгу. Tatiana czyta książkę

• czynnościach stałych powtarzających się lub ciągłych

Ежедневно встаю в восемь часов. Codziennie wstaję o ósmej rano.

FORMY CZASU TERAŹNIEJSZEGO

Czasowniki w czasie teraźniejszym odmieniają się przez osoby i liczby, przybierając przy tym różne końcówki. Według typu końcówek dzielą się one na dwie grupy:
czasowniki koniugacji I i czasowniki koniugacji II.  первое и второе спряжение глаголов

• Podział czasowników według koniugacji



Koniugacja I- należą do niej czasowniki, które mają końcówki osobowe takie jak: -у/ю -ешь/ёшь -ет/ёт -ем/ём -ете/ёте -ут/ ют Koniugacja II- należą do niej czasowniki, które mają końcówki osobowe takie jak: -у/ю -ишь -ит -им -ите -ат/ят

• Przynależność czasownika do koniugacji

• Przynależność czasownika do danej koniugacji, najlepiej określić na podstawie końcówki 3 osoby liczby mnogiej dla I koniugacji jest to zawsze -ут/ ют, dla II koniugacji zawsze -ат/ят.

• Drugim sposobem określenia koniugacji jest podział:

            Do II koniugacji należą:

• cztery czasowniki zakończone na -ать:
  
  

слышать, дышать, держать, гнать oraz wszystkie czasowniki utworzone od nich.



• wszystkie czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ить za wyjątkiem czasowników takich jak: брить, стелить, рассибить oraz wszystkich które są od nich utworzone.
• Siedem czasowników na -еть:
  
  

смотреть, видеть, зависеть, ненавидеть, терпеть, вертеть, обидеть i wszystkich utworzonych od nich.


Pozostałe czasowniki należą do I koniugacji.

ODMIANA CZASOWNIKÓW I KONIUGACJI

	читать	нести	мочь
я	читаю	несу	могу
ты	читаешь	несёшь	можешь
oн/она/ оно	читает	несёт	может
мы	читаем	несём	можем
вы	читаете	несёте	можетe
они	читают	несут	могут

 

ODMIANA CZASOWNIKÓW II KONIUGACJI

	говорить	учить
я	говорю	учy
ты	говоришь	учишь
oн/она/ оно	говорит	учит
мы	говорим	учим
вы	говорите	учите
они	говорят	учaт

ODMIANA CZASOWNIKÓW TYPU MIESZANEGO смешанный тип

W języku rosyjskim istnieją czasowniki które odmieniają się według mieszanego  typu koniugacji. To znaczy, że w liczbie pojedynczej czasowniki odmieniamy wg koniugacji I a w liczbie mnogiej wg koniugacji II

	говорить
я	хочу
ты	хочeшь
oн/она/ оно	хочeт
мы	хотим
вы	хотите
они	хотят

TRYBY - Gramatyka Języka Rosyjskiego

TRYBY

Czasownik w języku rosyjskim może występować w trzech trybach: oznajmującym, przypuszczającym i rozkazującym.

TRYB OZNAJMUJĄCY

Czasowniki w tym trybie wskazują na czynności, które odbywały się w przeszłości, teraźniejszości lub będą odbywać się w przyszłości. W trybie oznajmującym czasowniki odmieniają się przez osoby, liczbę i posiadają kategorię czasu.

Моя мама идиот с подругами в театр. Moja mama idzie z przyjaciółkami do teatru. Моя сестра прочитала книгу.  Moja siostra przeczytała książkę. Завтра буду сдавать экзамен по математике. Jutro będę zdawać egzamin z matematyki.

TRYB PRZYPUSZCZAJĄCY

Czasowniki w trybie przypuszczającym używane są gdy mówimy o czynnościach, które mogą zaistnieć tylko w określonych warunkach lub gdy wyrażamy życzenie, aby dana czynność zaistniała.

Tworzymy go dodając partykułę бы  do czasownika w formie czasu przeszłego.
написал бы – napisałby
процитала бы – przeczytałby

Я хотела бы испечь торт.. Chciałabym upiec tort. Пошёл бы я погулять. Poszłabym pospacerować.

TRYBU ROZKAZUJĄCY

Tryb rozkazujący tworzymy od tematu czasownika w 3 osobie liczby mnogiej czasu teraźniejszego.
Делать →  они делают

• W przypadku czasowników, których temat kończy się na samogłoskę, dodajemy w 2 osobie liczby pojedynczej -й a w liczbie mnogiej -йте

читать →  они читают

• читай (2. osoba l.poj.)
• читайте (2. osoba l.mn.)

• W przypadku czasowników, których temat kończy się spółgłoskę, a w 1. osobie liczby pojedynczej akcent pada na końcówkę, to w 2. osobie l.poj. dodajemy -и a w l.m. -ите

писать → я пишу → они пишут 

• пиши (2. osoba l.poj.)
• пишите (2. osoba l.mn.)

•  Do czasowników,  których temat kończy się spółgłoskę, a w 1. osobie liczby pojedynczej akcent pada na temat, to w 2. osobie l.poj. dodajemy -ь a w l.mn. -ьте

поставить →  я поставлю →  они поставят

• поставь (2. osoba l.poj.)
• поставьте (2. osoba l.mn.)

Formy trybu rozkazującego z wyrazami давай давйте

W języku rosyjskim tryb odnoszący się do 1 osoby liczby mnogiej tworzy się za pomocą słów давай (2. os. l.poj.) давйте (2. osoba l.mn.) oraz czasownika w bezokoliczniku lub w 1 osobie l. mn. czasu przyszłego.

Давай (давайте) играть в футбол. Zagrajmy w piłkę nożną. Давай (давайте) пойдем в театр. Chodźmy do teatru. Давай (давайте) будем готовить обед. Chodźmy będziemy gotować obiad.

Formy trybu rozkazującego z wyrazami пусть пускай

Tryb rozkazujący dla 3 osoby liczby pojedynczej lub mnogiej tworzymy przy pomocy słów пусть! lub пускай! Dodajemy je do czasownika w 3. osobie liczby pojedynczej i mnogiej czasu teraźniejszego lub przyszłego prostego.  Пускай jest potoczną formą partykuły пусть.

Пусть Петя идет в магазин. Niech Piotr idzie do sklepu. Пускай Петя пойдет в магазин. Niechaj Piotr pójdzie do sklepu. Пусть / Пускай Аня и Зоя споют.. Niech Ania i Zoja zaśpiewają.