BEZOKOLICZNIKI, CZASOWNIKI DOKONANE I NIEDOKONANE - Gramatyka Języka Rosyjskiego

BEZOKOLICZNIK

Bezokolicznik w języku rosyjskim posiada trzy typy sufiksów. Odpowiadają one w języku polskim sufiksom -ć lub -c

ть →np. говорить (mówić) ти → np.  идти (iść) чь → np.  помочь (móć)

Bezokolicznik czasowników zwrotnych otrzymuje na końcu partykułę -ся -сь

-ся  po spółgłosce np. готовиться (przygotować) -сь po samogłosce np. запастись (zaopatrzyć się)

Bezokolicznik posiada zarówno aspekt dokonany jak i niedokonany.

ZASTOSOWANIE BEZOKOLICZNIKA

Bezokolicznika najczęściej używamy:

• po wszystkich czasownikach, które łączą się w zdaniu z innym czasownikiem np.
  
  

  Я иду побегать. Idę pobiegać.

  
  

• po czasownikach любить хотеть np.

Я люблю смотреть фильмы. Lubię oglądać filmy. Я хочу идти в театр. Chcę pójść do teatru.

• po wyrazach takich jak: надо (trzeba), можно (można), нельзя(nie wolno, nie można), пора(pora, najwyższy czas) np.

надо идти trzeba iść нельзя курить nie wolno palić

ASPEKT DOKONANY I NIEDOKONANY

ZASTOSOWANIE

Czasowniki DOKONANE mogą oznaczać:

• stany lub czynności, które zakończyły się lub będą zakończone, np.

Аня пошла домой. Ania poszła do domu. Мы пойдем завтра в кино. Pójdziemy jutro do kina.

• czynności jednorazowe:

Катя крикнула от ужаса. Kasia krzyknęła ze strachu.

• początek lub koniec określonego stanu lub czynności np.

Петр на весь зал запел песню. Piotra na całą salę zaczął śpiewać piosenkę. Иван красиво прочитал стихотворение. Iwan pięknie przeczytał wiersz.

• Czynności, których cel został lub zostanie osiągnięty, np.

Я выучила песни наизусть. Nauczyłam się piosenki na pamięć. Он прочитает эту книгу до вторника. On przeczyta tą książkę do wtorku.

Czasowniki NIEDOKONANE mogą oznaczać:

• czynności lub stany które właśnie trwają, np.

Я болею гриппом. Choruję na grypę.

• czynności, które są tłem innych wydarzeń, np.

Когда я читалам книгу, позвонил телефон. Kiedy czytałam książkę, zadzwonił telefon.

• czynności ciągłe, wielokrotne, równoczesne, np.

Оля два часа играла в волейбол. Ola dwie godziny grała w siatkówkę. По субботам мы будем заниматься аэробикой. W soboty będziemy robić aerobik. Когда мама будет готовить обед, я буду мыть посуду. Kiedy mama będzie gotować obiad, ja będę zmywać naczynia.

• ruch bez określonego celu

Я брожу по интернету. Serfuje w internecie.

 

RODZAJE CZASOWNIKÓW DOKONANYCH I NIEDOKONANYCH

• pary czasowników niedokonanych i dokonanych często tworzą pary, np.

делать -robić сделать - zrobić читать - czytać прочитать - przeczytać смотреть – oglądać посмотреть -obejrzeć

• istnieją czasowniki o różnej formie dokonanej i niedokonanej, które są utworzone od innej podstawy słowotwórczej. Mają one różne czasowniki dla formy dokonanej oraz niedokonanej.

брать- brać  взять- wziąć говорить- mówić сказать- powiedzieć ловить- łowić поймать- złowić

• istnieją czasowniki mające taką samą formę dokonaną jak i niedokonaną, a aspekt czasownika zależy od kontekstu, w jakim został użyty, np.

Я люблю организовывать вечеринки. Lubię organizować domówki. Я не могу организовать вечеринки. Nie mogę zorganizować domówki.

TWORZENIE FORM DOKONANYCH I NIEDOKONANYCH CZASOWNIKÓW

• Najczęściej formę dokonaną tworzymy od formy niedokonanej za pomocą:

• przedrostków : на-, по-, с-, за-, у-, при-, из-, ис-, до-, о-, об-, вы- np.
  

 

писать (pisać) - написать (napisać)

• sufiksu -ну-

блестеть (błyszczeć)- блестнуть (błysnąć)

• wymiany samogłosek -а- na -и-



бросать (rzucać) – бросить (rzucić)

• przedrostków i sufiksów jednocześnie



глотать (połykać) - проглотить (połknąć)

• zmiany akcentu

разрезать (rozcinać) - разрезать (rozciąć)

• możemy także tworzyć formę niedokonaną od dokonanej za pomocą:

• sufiksu -ыва- -ва-



проиграть (przegrać) - проигрывать (przegrywać) узнать (dowiedzieć się) - узнавать (dowiadywać się)