RZECZOWNIK - Gramatyka Języka Rosyjskiego

RZECZOWNIK Имя существительные

Rzeczowniki dzielimy na :

• pospolite дом, свет, умение
• własne Анатолий, Иванов/а, Москва, Европа

Rzeczowniki charakteryzują się posiadaniem kategorii gramatycznych:

• rodzaj- род : męski мужской, żeński женский, nijaki средний
• przypadek- падеж

Aby prawidłowo odmieniać rzeczowniki, należy wiedzieć na jakie pytanie odpowiadają one w danym przypadku:

Mianownik	kto? co?	именительный	кто? что?
Celownik	kogo? czego?	родительный	кого? чего? (нет)
Dopełniacz	komu? czemu?	дательный	кому? чему?
Biernik	kogo? co?	винительный	кого? что? (вижу)
Narzędnik	z kim? z czym?	творительный	с кем? с чем?
Miejscownik	o kim? o czym?	предложный	о кём? о чём?

• liczba- число: pojedyncza единственное mnoga множественное

Wyróżniamy także rzeczowniki, które występują:

• tylko w liczbie pojedynczej (singularia tantum)
• tylko w liczbie mnogiej (pluralia tantum)
• należą do grupy rzeczowników nieodmiennych

Rzeczowniki dzielimy na:

• żywotne, należą do nich wszystkie rzeczowniki oznaczające istoty żywe, nazwy figur szachowych, kart, istot fantastycznych. Forma biernika tych rzeczowników, zawsze równa się formie dopełniacz liczby mnogiej.
• nieżywotne

→ Należy pamiętać, że rodzaj rzeczownika w języku polskim nie zawsze odpowiada rodzajowi rzeczownika w języku rosyjskim np.:

город (r.m) – miasto (r.n) тетрадь (r.ż) – zeszyt (r.m) письмо (r.n) – list (r.m)

→ w języku rosyjskim tak jak i w języku polskim istnieją rzeczowniki których liczba mnoga tworzona jest nieregularnie. Należy nauczyć się ich na pamięć, np.:

человек -> люди ребёнок -> дети, ребята

→ niektóre rzeczowniki są w języku rosyjskim nieodmienne, zazwyczaj należą do nich wyrazy zapożyczone. Rzeczowniki te nie posiadają liczby mnogiej, np.: 

такси, радио, пальто, метро, кофе, колибри, кино, кенгуру, какао, какаду, боа

• RODZAJ I LICZBA RZECZOWNIKÓW

• RODZAJ RZECZOWNIKÓW

Rodzaj rzeczownika możemy rozpoznać po końcówce lub po zakończeniu tematu w mianowniku liczby pojedynczej.

RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI
- końcówka -а -я мама, земля, география, семья -końcówka zerowa, temat zakończony na miękką spółgłoskę, ночь любовь	-końcówka -а -я папа, юноша, дедушка, дядя -końcówka zerowa, temat zakończony na twardą spółgłoskę, телефон, компьютер  -końcówka zerowa, temat zakończony na miękką spółgłoskę писатель день -końcówka zerowa, temat zakońćzony na spółgłoskę -й трамвай	- końcówka -о -(и)е -ье -ьё молоко, сердце, приглашение, здоровье, ружьё, - 10 rzeczowników zakończonych na -мя -имя время, -знамя, -пламя, -племя, -бремя, -цемя -темя, стремя, -вымя

• Litera ё jest zawsze akcentowana

• LICZBA RZECZOWNIKÓW

TWORZENIE LICZBY MNOGIEJ RZECZOWNIKÓW

Liczbę mnogą rzeczowników, tworzy się przez dodanie odpowiedniej końcówki (-ы-и -а -я) do tematu rzeczownika w liczbie pojedynczej.

• -ыzamiast -а

лампа → лампы стол → столы

• -и zamiast -й -ь -я

герой →  герои словарь →  словари няня →  няни

• -а zamiast -o

окно →  окна

• -я zamiast -e

поле →  поля

RZECZOWNIKI ZAKOŃCZONE NA г, к, х, ж, ш, щ, ч,

Jeśli rzeczownik lub jego temat kończy się na г, к, х, ж, ш, щ, ч, liczbę mnogą tworzymy, dodając końcówkę -и

• книга -> книги

мальчик -> мальчики нож -> ножи

Należy pamiętać, że po ж, ш, samogłoskę и zawsze wymawiamy jak -ы

RZECZOWNIKI ZAKOŃCZONE NA -ц

Jeżeli rzeczownik lub jego temat kończy się na spółgłoskę -ц, liczbę mnogą tworzymy, dodając końcówki:

• -ы w rzeczownikach rodzaju żeńskiego i męskiego :овца -> овцы

• -a zamiast -e w rzeczownikach rodzaju nijakiego : сердце -> сердца

W niektórych rzeczownikach rodzau męskiego oraz rodzaju nijakiego zakończonych na -o liczbę mnogą tworzymy poprzez dodanie -ья. Najczęściej używane rzeczowniki z tej grupy to:

стyл -> стулья дерево -> деревья лист -> листья муж -> мужья  друг -> друзья сын -> сыновья брат -> братья крыло -> крылья

RZECZOWNIKI RODZAJU MĘSKIEGO Z AKCENTOWANĄ KOŃCÓWKĄ -а -я W LICZBIE MNOGIEJ

Niektóre rzeczowniki rodzaju męskiego, kończące się w mianowniku liczby pojedynczej na spółgłoskę twardą lub miękką, mają w liczbie mnogie akcentowaną końcówkę -а -я. np.

дом -> дома учитель -> учителя лагерь -> лагеря адрес -> адреса поезд -> поезда голос -> голоса номер -> номера берег -> берега

RZECZOWNIKI singularia I pluralia tantum

W języku rosyjskim tak jak i w języku polskim istnieją rzeczowniki, które mają :

• tylko liczbę pojedynczą = singularia tantum

молоко (mleko),  молодёж (młodzież), одежда (odzież)

• tylko liczbę mnogą = pluralia tantum

каникулы (wakacje), брюки (spodnie), шахматы  (szachy)